Τι κάνει τη ζωή να αξίζει;

Στην ισπανική πόλη οι κάτοικοι στηρίζουν την επιβίωσή τους στην παραγωγή ελαιόλαδου. Μέσα σε εκατοντάδες στρέμματα ελιών, ξεχωρίζει μια. Στα κλαδιά της σκαρφαλώνουν παιδικές αναμνήσεις, κάνουν κούνια χαμόγελα και κλάματα. Ανάμεσα στους καρπούς της μεγαλώνει η Άλμα, η κόρη μιας παραδοσιακής φτωχής οικογένειας του ευρωπαϊκού νότου. Οι οικογενειακές σχέσεις είναι από καιρό κατακερματισμένες. Η εμπιστοσύνη υπό αμφισβήτηση. Κάποτε, η Άλμα επιχείρησε να μοιραστεί το μυστικό που την πονούσε, αλλά προδόθηκε και τότε θύμωσε. Θύμωσε με όλους και με όλα. Εκτός από τo ιερό δέντρο και τον παππού της.

Όταν η οικονομική κατάσταση της οικογένειας χειροτερεύει απειλητικά, τα νεότερα μέλη σκέφτονται να εκμεταλλευτούν την ελιά για να ξελασπώσουν από τα χρέη. Μόνο ο παππούς αντιστέκεται σθεναρά. Αρνείται να ξεπουλήσει τις αναμνήσεις, την ιστορία, τις ρίζες. Κανείς δεν τον ακούει, εκτός από την εγγονή του. Μαζί με τον ξεριζωμό του δέντρου, μαζί με τη λεηλασία που υφίσταται η γη, ξεριζώνεται και η καρδιά του. Περνά κάθε μέρα μέχρι το θάνατό του βυθισμένος σε μια σιωπή, που φωνάζει τον πόνο.  

Όμως, η Άλμα δεν αντέχει να βλέπει τον παππού της να πεθαίνει κάθε μέρα. Δε θέλει να επιτρέψει αμαχητί το σπάσιμο του τελευταίου κρίκου της αλυσίδας της χαράς, της τρυφερής επαφής, της ζεστασιάς. Παλεύει να κρατήσει ζωντανό ό,τι απέμεινε από την παιδική της ηλικία, αντιστέκεται στον κομφορμισμό, στην κερδοσκοπία, στην ασέβεια απέναντι στη γη. Μετά από αρκετές έρευνες μαθαίνει ότι το δέντρο στολίζει το λόμπι μιας πολυεθνικής, στο Ντίσελντορφ της Γερμανίας. Η ευρωπαϊκή πολυεθνική έχει κάνει λογότυπο το καρποφόρο δέντρο, την ώρα που ασχολείται με την αποψίλωση μεγάλων εκτάσεων! H εικοσάχρονη θέτει σκοπό της ζωής της να φέρει πίσω το αγαπημένο δέντρο, διεκδικεί την επιστροφή του με όσα μέσα διαθέτει. Ουσιαστικά, υπερασπίζεται την τιμή της οικογένειας, του παππού, τη δική της. Άραγε είναι τυχαίο που το όνομά της στα ελληνικά σημαίνει «ψυχή»;

Ο αγώνας είναι δύσκολος, γεμάτος εμπόδια και ανατροπές. Η Άλμα λιποψυχά, γονατίζει. Όμως, κάτι τέτοιες ώρες, που μοιάζουν αδιέξοδα, εκκολάπτονται επαναστάσεις. Κάτι τέτοιες στιγμές κινητοποιούνται δυνάμεις μέχρι τότε αδρανείς. Σε κάτι τέτοιες στιγμές κρύβεται όλη η ζωή! Tο κοινό όραμα φέρνει κοντά τους ανθρώπους, παρακάμπτει τις διαφορές και τα λάθη του παρελθόντος, αναδεικνύει τη δύναμη των οικογενειακών δεσμών, ανοίγει γέφυρες επικοινωνίας και επανασύνδεσης. Είναι τότε που το φυλακισμένο δέντρο ξαναζωντανεύει, γιατί τρέχουν μέσα του γρήγορα οι χυμοί της επανάστασης, της επιθυμίας για αλλαγή, της αγάπης και της συγχώρεσης.

Η ελιά συνδέει και χωρίζει βορά και νότο, απομακρύνει και φέρνει κοντά τα μέλη μιας οικογένειας. Η ελιά συμβολίζει την πίστη, την εναντίωση στην αδικία, στην καταπάτηση, στο παζάρεμα αξιών και ηθών. Η ελιά πρωταγωνιστεί βουβά, αλλά προκαλεί θόρυβο, ψυχικές δονήσεις και κραδασμούς. Γίνεται σύμβολο της μεσογειακής παράδοσης, με ρίζες που απλώνονται στο χρόνο, εισχωρούν και διεισδύουν. Πόσο κοντά είναι αυτό στις καθημερινές ασυνέπειες της ζωής που παρατηρούμε γύρω μας και μέσα μας; Η ταινία θέτει σοβαρούς προβληματισμούς για τον τρόπο που ζούμε. Άραγε, διατίθενται όλα προς πώληση; Με ποια κριτήρια ορίζουμε την τιμή των πραγμάτων, των ανθρώπων, των σχέσεων, του εαυτού μας; Τι έχει αξία στη ζωή;

Η Άλμα πιστεύει. Είναι ένας ατελής άνθρωπος που κοιτά μπροστά και διατηρεί αναλλοίωτο το αίσθημα της αξιοπρέπειας. Κι όταν η σπίθα της ελπίδας της κινδυνεύει να σβήσει, τότε είναι οι σχέσεις της, οι δεσμοί με τους ανθρώπους γύρω της, που την αναζωπυρώνουν. Παθιάζεται, πληγώνεται, συγχωρεί, θυμώνει, αγαπά και κάπως έτσι προχωρά.

                                      Ευγενία Δουβαρά

Το κείμενο βασίζεται στην ισπανική δραματική ταινία «Η ελιά», παραγωγής 2016.