Τι μάθαμε από την επίσκεψη του Χόρχε Μπουκάι στην Αθήνα

Ευγενία Δουβαρά

Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος,
Ψυχοθεραπεύτρια

«Η κρίση είναι δράκος που έχει πανοπλία στην πλάτη. Δεν μπορείς να τον χτυπήσεις πισώπλατα», ήταν μερικές από τις πρώτες κουβέντες του Αργεντίνου γιατρού και ψυχοθεραπευτή της σχολής Γκεστάλτ. Η παρουσία του Χόρχε Μπουκάι πληθωρική, στο κατάμεστο από κόσμο Μουσείο Μπενάκη. Η ομιλία του ένα πλέγμα συγκινητικών ιστοριών από την άλλη άκρη
της γης, κράμα πληροφοριών κι εμπειριών από διαφορετικές κουλτούρες, βουτιά σε ανθρώπινες ψυχές, πραγματικό ταξίδι. Ο παγκοσμίου φήμης συγγραφέας αφιέρωσε αρκετό χρόνο μιλώντας για την οικονομική κρίση που περνά η χώρα μας. «Μια κρίση πρέπει να μας διδάξει να δίνουμε και να δεχόμαστε… παρ’ ότι μπορεί να μη δέχεσαι από το ίδιο άτομο στο οποίο δίνεις… Η κρίση φέρνει αλλαγή προτύπων… Είναι ώρα να μάθουμε από αυτούς που ξέρουν λιγότερα και από αυτούς που ξέρουν περισσότερα».

Με αφορμή την έκδοση του τελευταίου του βιβλίου, με τίτλο «Ο δρόμος της πνευματικότητας», αναφέρθηκε σε μια από τις πηγές έμπνευσής του, τον Κρισναμούρτι (1895-1986), ομιλητή και συγγραφέα φιλοσοφικών και πνευματικών θεμάτων. Επιπλέον, τόλμησε να αγγίξει το πολύ ιδιαίτερο θέμα της σχέσης δασκάλου-μαθητή. Παρομοίασε το δάσκαλο με βελόνα και το μαθητή με κλωστή. Σε αυτή τη σχέση, «αυτό που έχει σημασία είναι ο μαθητής», τόνισε. Προέτρεψε «να είμαστε δύσπιστοι σε αυτόν που θέλει να μας διδάξει. Τα πράγματα δεν είναι σωστά, μόνο και μόνο επειδή το λέει κάποιος». Κάθε μαθητής χρειάζεται να ερευνά τη νέα γνώση ή πληροφορία, να τη δοκιμάζει και ακολούθως να την ενσωματώνει ή να την πετά. Αν το σκεφτεί κανείς, είμαστε όλοι μαθητές της ζωής. Κι όμως, σύμφωνα με τον Μπουκάι, «Αποφασίζουμε ότι η ζωή δεν είναι για εμάς. Το μυστήριο, η ευτυχία, η αιώνια αγάπη δεν είναι για εμάς. Αποφασίζουμε ότι δεν είναι για εμάς, χωρίς να τα δοκιμάσουμε». Καταδικάζουμε τους εαυτούς μας σε μια ζωή δίχως ζωή.

Όσοι είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν την ομιλία του Αργεντίνου συγγραφέα, άκουσαν να μιλάει για ένα ακόμη σημαντικό υπαρξιακό θέμα. Η απάντησή του στην καθημερινή αγωνία των ανθρώπων να κατέχουν όλο και περισσότερα αντικείμενα, να αυξάνουν τα πλούτη και τις κατακτήσεις τους, ήταν «πρέπει να είσαι, για να μπορείς να κάνεις». Η προτεραιότητα πρέπει να δίνεται «στο να είναι κάποιος και όχι να έχει». Και συνεχίζει, «Το να έχω ή να μην έχω είναι περιστασιακό αποτέλεσμα αυτού που κάνω… Δεν παύω να είμαι, ακόμα κι όταν πάψω να έχω». Για έναν άνθρωπο που έχει μάθει να επενδύει μόνο σε υλικά αγαθά, η απώλειά τους ισοδυναμεί με τέλμα, με τέλος, με υπαρξιακό θάνατο.

Αντίθετα, μπορεί ο άνθρωπος να επενδύει σε πνευματικά αγαθά, που χαρακτηρίζουν τη στάση του απέναντι στον εαυτό του, στον άλλο και στον κόσμο. Τέτοια αγαθά είναι η αγάπη, η αλληλεγγύη, η εκτίμηση, η αλήθεια, ο σεβασμός, η φροντίδα, η αυτογνωσία, η ανάληψη προσωπικής ευθύνης και πολλά ακόμη, που ανακαλύπτει όσο πορεύεται στο μονοπάτι της ζωής.

Το μήνυμα του Μπουκάι είναι ξεκάθαρο και αφορά όλους. «Η ζωή είναι μαγεία, είναι ανάπτυξη, είναι άνοιγμα. Προπαντός, η ζωή είναι μυστήριο». Ας ανοιχτούμε στη ζωή επενδύοντας σε αγαθά που παραμένουν αναλλοίωτα στο πέρασμα του χρόνου και στις αλλαγές των εξωτερικών συνθηκών, αγαθά που μας χαρίζουν εσωτερική γαλήνη και ολοκλήρωση. Χρειάζεται να αγωνιστούμε για αυτά, αλλά αξίζει. Είναι ο μόνος πλούτος που μας ανήκει και θα μας ανήκει για πάντα.

Ευχαριστούμε θερμά τον Χόρχε Μπουκάι, γιατί τα λόγια, τα βιβλία, η θεραπευτική του δραστηριότητα και η συνολική του παρουσία αποτελούν πηγή έμπνευσης για πλήθος ανθρώπων που αναζητούν απαντήσεις σε καίρια ζητήματα της ύπαρξης.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο ηλεκτρονικό περιοδικό ψυχολογίας "Ψυχο-γραφήματα".